Urodził się 11 grudnia 1845 roku w Ciołkowie, w ziemi płockiej, zmarł 28 grudnia 1918 r. w Warszawie (zaraził się grypą " hiszpanką"), pochowany został we Wrzelowcu, w rodzinnym grobowcu.
Szkołę średnią ukończył w Warszawie, tam też studiował prawo w Szkole Głównej. Następnie kontynuował studia w Akademii Rolniczej w Hohenheim.
Po powrocie do kraju w roku 1871 wraz z ojcem Franciszkiem i bratem Władysławem nabyli dobra opolskie od spadkobierców Kazimierza Wydrychiewicza. Rok później nastąpił podział majątku pomiędzy braćmi. Odziedziczone przez Jana dobra o łącznej powierzchni 10812 morgów należały pod względem wielkości do największych w guberni lubelskiej. W ich skład wchodziły następujące folwarki i wsie: Wrzelów, Wilków, Szczekarków, Brzozowa, Dratów, Niecierz, Łaziska, Kręciszówka, Kluczkowice.
Jan Kleniewski okazał się doskonałym gospodarzem, jednym z prekursorów nowocześnie pojętego rolnictwa. Zadłużone i zaniedbane posiadłości z biegiem lat przekształcił we wzorowe gospodarstwo, zmieniając profil majątków z nieopłacalnej uprawy zbóż, na intensywną i pracochłonną uprawę roślin przemysłowych. Zaprowadził na szeroką skalę uprawę buraków cukrowych, chmielu, ziemniaków, jęczmienia. Jako zwolennik uprzemysłowienia kraju, promował rozwój przemysłu rolno- spożywczego, przetwarzając na miejscu uzyskane płody.
Szczególne zasługi poniósł Jan Kleniewski dla rozwoju chmielarstwa. Korzystając początkowo z usług specjalisty Czecha, założył jedne z największych w Królestwie Polskim plantacji chmielu (100 morgów). Jako jedyny wśród chmielarzy Lubelszczyzny posiadał w swoich dobrach siarkownię i prasownię, które umożliwiły mu prowadzenie plantacji na wysokim poziomie. Chmiel po wstępnej obróbce był przeznaczany do browaru w Kluczkowicach. Resztę sprzedawano poprzez biuro i dom handlowy w Warszawie. System sprzedaży odbywał się bez pośredników, agenci zatrudnieni przez Kleniewskiego zawierali umowy bezpośrednio z producentami.
W roli przemysłowca Kleniewski zadebiutował w 1883 roku, współtworząc cukrownię w Opolu Lubelskim, a dziesięć lat później podjął decyzję o budowie własnej we Wrzelowie na Powiślu.
Maria Kleniewska pisała w swoich pamiętnikach: "Gdy wiadomość o budowie cukrowni rozeszła się po folwarkach, fornale, zdając sobie sprawę z wielkich kosztów budowy, przyszli swemu chlebodawcy z pomocą. Przybyła delegacja i oświadczyła, że pieniądze własne, które zaoszczędzili, pragną pożyczyć na budowę. Założyli na razie 5.000 rubli, nie odrzekając się od dalszych wkładek...".
Dzięki pomocy okolicznych chłopów i energicznemu działaniu cukrownia nazwana od herbu Kleniewskich "Zagłoba", została uruchomiona w 1894 roku. Pierwszym dyrektorem został Stanisław Niewęgłowski. Pod względem wielkości i ilości produkcji należała do średnich w guberni lubelskiej, jednak pod względem wydajności osiągała dobre wyniki. Istnienie cukrowni przyczyniło się do intensyfikacji produkcji buraków cukrowych. W 1913 roku obszar plantacji wynosił 1400 hektarów i ciągle się powiększał.
Z innych zakładów rolniczo-przemysłowych Kleniewski rozbudował i unowocześnił browar w Kluczkowicach istniejący od 1827 roku, przy którym w 1906 została uruchomiona słodownia. W 1879 roku założył w Lublinie na ulicy Bonifraterskiej sortownię, siarkownię i prasownię chmielu.
Duże dochody przynosiła gorzelnia i rektyfikacja spirytusu w Łaziskach, dla porównania w roku 1895/6 dochody wynosiły 13000 rubli, w 1899/1900 – 16000 rubli.
Jan Kleniewski zorganizował na własne potrzeby cegielnie w Łemszczyżnie, fabrykę kafli, fabrykę serów szwajcarskich w Szczekarkowie, liczne piekarnie. Przy 400-morgowej plantacji wikliny na Bożym Darze nad Wisłą powstała w 1902 r. fabryka koszyków. Kleniewscy sprowadzili z Galicji koszykarza Gancarza do zorganizowania i prowadzenia fabryki. Wyplatano tam kosze, meble, galanterię, wyprodukowane wyroby sprzedawano w kraju i za granicą.
Ważny punkt w dochodach majątku stanowiły zyski z gospodarki leśnej (1600 morgów). Surowiec drzewny przetwarzany był w tartakach, stolarniach gdzie wyrabiano gont, parkiety, boazerię meble i terpentyniarni. Dochody z tej ostatniej przynosiły rocznie 57 600 rubli.
Jan Kleniewski zajmował się również hodowlą zwierząt, ale już w mniejszym zakresie, z wyjątkiem koni i owiec. Owczarnia kluczkowicka otrzymała trzecią nagrodę w kategorii owczarni klasowych na wystawie rolno-przemysłowej w Lublinie w 1901 r. Zasłużoną sławą cieszyły się konie wyhodowane w stajniach w Kluczkowicach, były to kłusaki amerykańskie i półkrwi ardeny.
Podobnie jak w okolicznych majątkach w Kluczkowicach prowadzono gospodarstwa rybne. Hodowano tam karpie, liny, szczupaki, karasie. W okresie największego rozkwitu gospodarki rybnej stawy zajmowały 160 morgów, a w rekordowym sezonie 1898/1900 dochód wynosił 4500 rubli. Działalność gospodarcza Jana Kleniewskiego spowodowała, że jego majątek należał do najlepszych na Lubelszczyźnie pod względem uprawy i rangi przemysłu.
Oprócz działalności gospodarczej Kleniewscy zajmowali się na szeroką skalę działalnością społeczną. Szczególne zasługi w tej dziedzinie położyła żona Jana Kleniewskiego, Maria z Jarocińskich.
Jan Kleniewski popierał rozwój spółdzielczości kredytowej. Był jednym z członków założycieli Lubelskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu powołanego w 1898 r. Rok później zostaje prezesem Lubelskiego Stowarzyszenia Rolniczego. Zainteresowany warunkami bytowymi swoich robotników wybudował przy cukrowni w Zagłobie nowoczesne czworaki, budynki te zgłoszone do konkursu na nowoczesne budownictwo przemysłowe w Paryżu w 1900 r., zdobyły złoty medal.
By w pełni wykorzystać żyzne gleby Powiśla i uchronić je przed wiosennymi wylewami Kleniewski zainicjował akcję budowy wałów przeciwpowodziowych, kierował całością robót i częściowo finansował. Za jego staraniem Opolszczyzna otrzymała podczas pierwszej wojny światowej, linię kolejki wąskotorowej Zagłoba- Nałęczów, z odnogą z Karczmisk do Opola łącznie 35 km długości, co znacznie poprawiło trudne warunki komunikacyjne.
Jan Kleniewski dzięki pracowitości, gospodarności i otwartości na propozycję rodzącego się kapitalizmu, doprowadził swój majątek do rozkwitu i znacznie go pomnożył. Jego zainteresowania wykraczały poza sprawy gospodarcze, brał czynny udział w życiu społecznym, w tworzeniu i zarządzaniu organizacjami oświatowymi i kredytowymi. Niektóre z jego inicjatyw, np. kolejka wąskotorowa, przyczyniły się do rozwoju gospodarczego całego powiatu. Jako ziemianin, przemysłowiec i społecznik sprawdził się w każdej z tych ról.
Bibliografia:
Prof. Wojciech Włodarczyk "Maria Kleniewska – Wspomnienia" Wilków 2002
Maliszewska Róża "Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie" Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 2001
Soborska Maria " Szkice z dziejów Kluczkowic" Lublin 1998 r.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.